ظرفیت‌های ایران برای میانجیگری در قفقاز در گفتگوی دكتر هومن پیمانی با دویچه‌وله
سرویس آذربایجان/خبرگزاری آران
خبرگزاری آران /سرویس قفقاز : طی سال‌های پس از فروپاشی شوروی، كشورهای به جای مانده از این اتحادهمواره با كشمكش‌های داخلی و یا یا خارجی مواجه بوده‌اند كه در این میان، منطقةقفقاز جنوبی به واسطة ویژگی‌های خاص خود نمود ممتازی در این زمینه است. در این بینكشورها، نهادها و سازمان‌های مختلف در مقاطع مختلف تلاش‌هایی را در مقام میانجی‌برای تخفیف و حل نهایی مشكلات در این منطقه به كار بسته‌اند كه ایران نیز در اینمیان تلاش‌هایی را در دستور داشته است. در همین رابطه اخیراً آقای منوچهر متکی،وزیر خارجه جمهوری كشورمان از راه‌حل‌های ایران برای رفع بحران‌ها و تنش‌ها درقفقاز خبر داده است. اما، سئوال این جاست كه آیا ایران از ظرفیت‌های بایسته در مقطعحاضر برای كمك به حل مشكلات در قفقاز برخوردار است؟ دکتر هومن پیمانی، کارشناس امورامنینی قفقاز معتقد است ایران به دلیل همجواری و روابط تاریخی ایفاگر نقش معینی درقفقاز است، ولی نمیتواند بر اصل مسئله تأثیرگذار باشد.
منوچهرمتکی وزیر امور خارجه ایران اعلام كرده كه تهران میتواند در تقویت صلح و امنیت درمنطقه قفقاز مساعدت كند. آیا ایران واقعا می تواند در مناقشه قفقاز نقش میانجی راایفا کند؟
ایران با منطقه قفقاز هم مرز هست و از لحاظ تاریخی ، سیاسی،اجتماعی و فرهنگی با منطقه قففاز از جمله گرجستان روابط نزدیک و تاریخی داشته وهنوز هم دارد. در نتیجه ایران تا آنجا که مربوط به کاهش تشنج و جلوگیری از بروزدرگیری دیگری است، مسلما می تواند در منطقه نقش میانجی را بازی کند. ولی اگربخواهیم به این قضیه از بعد دیگری بنگریم، یعنی اینکه آیا ایران اصل مسئله را کهموجب درگیری بین گرجستان و روسیه شد، به عنوان میانجی حل بکند؟ خیر. برای اینکه اصلمسئله ریشه ای است هم برای روسیه و هم برای گرجستان و اختلاف دو طرف بویژه در موردمنطقه اوستیای جنوبی و آبخازستان آنقدر شدید است که مسلما هیچ میانجی نمیتواند درحل این مسئله کمک کند، بلکه این مسئله باید در چارچوب روابط گرجستان و روسیه بهنوعی حل شود.
ولیایران زمانی می تواند نقش میانجی را ایفا بکند که موضع بی طرفانه ای را اتخاذ بکند. منوچهر متکی چندی پیش در شرایطی عازم گرجستان شد که آقای احمدی نژاد، پیش از آن دوبار صریحا گرجستان را عامل درگیریهای قفقاز دانست و از موضع روسیه دفاع کرده بود. احمدی نژاد از گرجستان انتقاد کرده و در دیدار با دیمتری مدودیف رئیس جمهور روسیهگفته بود که غرب نمی خواهد شاهد قدرت گرفتن ایران و روسیه باشد. حال با توجه به اینموضعگیری احمدی نژاد، آیا ایران قادر است نقش میانجی را در این منطقه ایفاکند؟
من فکر نمی کنم که بیان این مطلب در چارچوب دفاع قاطعانه از روسیهباشد ولی از طرف دیگر مسلم این است که ایران و روسیه در عرض پانزده ، شانزده سالگذشته، بخشی از سیاست هایشان در مورد ثبات در قفقاز و آسیای مرکزی و مخالفت با نفوذکشورهای غیر منطقه ای از جمله آمریکا و کشورهای اروپائی و سازمان های سیاسی - نظامیآنان از جمله ناتو مشترک بوده است.
تلاشایران برای پویایی در قفقاز با حضور بیشتر ناتو در منطقه در ارتباط نیست ؟
بطور مستقیم نه، ولی در یک چارچوب کلی صحیح هست. برای اینکه سیاست ایران مخالفتبا حضور کشورهای غیر منطقه ای از جمله سازمان های نظامی آنان در آسیای مرکزی وقفقاز بوده و در این چارچوب در پانزده ، شانزده سال اخیر سیاست ایران همواره اینبوده که به نوعی جلوی گسترش نظامی ناتو را در منطقه را بگیرد و سفر متکی در کل میتواند عکس العملی به سفر رهبر ناتو به گرجستان باشد. ولی از طرف دیگر ایران درمنطقه قفقاز بطور مشخص منافع تاریخی و درازمدت دارد و از این جهت چه دبیر کل ناتوبه آن منطقه سفر بکند یا خیر، ایران مسلما در حفظ منافع خودش اجبارا خودش را بایددرگیر مسائل منطقه ای کند. از این جهت من فکر می کنم که سفر متکی نمی تواند صرفاعکس العمل به سفر دبیرکل ناتو باشد، بلکه برای چارچوب حفظ منافع و تمایل ایران برایعمل کردن در قفقاز و جلوگیری از بروز جنگ دیگر در منطقه بوده و هست.
شما درآغاز مناقشه قفقاز در مصاحبه با دویچه وله گفته بودید که ایران با اتخاذ سیاستبیطرفانه ای می تواند نقش میانجی را در این مناقشه بازی کند. بنظر شما کلا نقشایران و یا تلاش هائی ها که می کند از سوی روسیه، گرجستان و یا غرب جدی گرفته خواهدشد؟
ایران بطور مشخص به عنوان یک قدرت منطقه ای در قفقاز ذینفع هست واز طرف دیگر بطور تاریخی با این منطقه روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگیداشته و دارد. از این جهت دیگر ایران هم به عنوان قدرت منطقه ای و هم به عنوان کشوریکه از درگیری در منطقه نفعی نخواهد داشت می تواند درمنطقه قفقاز سیاست فعالیداشته باشد و با اتخاذ سیاست بی طرفانه بطور کلی در چارچوب مناقشه گرجستان و روسیهبخواهد که به نوعی در کاهش تشنج در منطقه کمک بکند. ولی از طرف دیگر ایران نباید بیعمل در کنار بشیند و فقط نقش ناظر را داشته باشد، بلکه مشخصا در چارچوب بیطرفی خودشو با توجه به روابطش با روسیه و گرجستان سعی بکند که حداقل جلوی بروز تشنج واحتمالا جنگ دیگری را در منطقه را بگیرد که به نفع هیچ کشوری از جمله ایران نخواهدبود.
پایان پیام.