مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه و رئیس موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در حاشیه دیدار خود از خبرگزاری بین‌المللی روسیه در گفت‌وگویی با خبرنگاران به سؤالات آنها در خصوص مناسبات دوجانبه پاسخ داد.
به گزارش آران نیوز به نقل از ایراس، سوالاتی که از دستاوردهای ایران طی 36 سال گذشته و با وجود تحریم ها شروع شد و با راهکارهای ایران برای مقابله با داعش و موضع گیری ایران در قبال تحریم ها علیه روسیه و موضوع اوکراین ادامه پیدا کرد. مهدی سنایی همچنین در پاسخ به سوالی موضع تهران برای نیل به توافق قطعی نهایی با 1+5 را تبیین کرد.
► دستاوردهای ایران در 36 سال گذشته چه بوده و آیا تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه در تعامل تهران و مسکو مشکل ایجاد نمی‌کند؟
ما ایرانی‌ها، نه تنها من به عنوان سفیر بلکه هر ایرانی احساس سرافرازی می‌کنیم که پس از گذشت 36 سال ملت ایران همچنان با قاطعیت راه خود را ادامه داده و به‌رغم مواجه شدن با مشکلات و دشواری‌های مختلف در این راه طی 36 سال گذشته بر دستاوردهای خود اصرار دارد.
علیه ایران تحریم‌هایی به کار گرفته شده و سعی داشتند از اشکال مختلف بر ایران فشار وارد کنند. ولی ما در هر حال مجازات‌ها را پشت سر گذاشتیم، همه امور در ایران رو به توسعه است، ما نمی‌گوییم که مشکلی نیست، ولی در هر حوزه و از جمله از لحاظ سیاسی هم نهادهای دموکراتیک در کشور ما توسعه می‌یابد. در سال 2012، انتخاباتی برگزار شد که در نتیجه آن رئیس جمهور جدید دکتر حسن روحانی با رویکرد جدید در صحنه قدرت حضور یافت.
از لحاظ اقتصادی نمی‌گوییم که مشکلی نیست، نمی‌گوییم دشواری نیست، ولی مهم این است که ما تحریم‌ها و دشواری‌هایی را که خیلی شدید و جدی بودند را پشت سر گذاشتیم.
در حوزه علم و فناوری هم پیشرفت زیادی داشتیم. ممکن است شنیده باشید که ایران در سال 2014 از لحاظ نانو تکنولوژی جایگاه هفتم را در جهان به دست آورده بود. این امر، آن هم در شرایط تحریم‌ها، به این سادگی حاصل نمی‌شود، در همه حوزه‌ها، به طور اخص در حوزه علم و فناوری با جدیت بسیار کار می‌کنیم.
در مجموع کشور در حوزه‌های مختلف پیش می‌رود و امروز جمهوری اسلامی ایران به عنوان ساختار سیاسی ویژه شناخته شده است. ما معتقدیم این ساختار تکامل پیدا می‌کند و این امر نه تنها در حوزه سیاسی بلکه در حوزه علمی هم شناخته شده و بررسی می‌شود.
ایران امروز قدرت نیرومند منطقه‌ای است که نقش خیلی مثبتی در خاورمیانه ایفا می‌کند. ایران همیشه با تروریسم و افراط گرایی مقابله کرده و از تروریسم و افراط‌گرایی آسیب دیده است. این پدیده تا حدودی با حمایت دیگر کشورها علیه ما اعمال و شخصیت‌های سیاسی ما در این عملیات تروریستی جان باختند.
ولی ایران در حمایت از صلح و ثبات در منطقه و جهان موضعی اصولی دارد.
► ایران چه طرح‌هایی برای مقابله با داعش دارد؟ آیا به دنبال همکاری با دیگر کشورهای منطقه در این زمینه هستید؟ موضع ایران نسبت به تحریم‌های غرب و فشار غرب بر روسیه و اوضاع اوکراین چیست؟
ایران باور دارد آنچه که تروریسم یا افراط گرایی در خاورمیانه نامیده می‌شود و تحت این عناوین در جریان است، پدیده خیلی شومی است و در نتیجه این پدیده شوم اقدامات بیرحمانه‌ای رخ می‌دهد.
ایران باور دارد بخشی از این پدیده نتیجه سیاست نادرستی است که طی سال‌های گذشته از طرف قدرت‌های بیگانه در خاورمیانه انجام شده بود. آنچه امروز در عراق و سوریه مشاهده می‌کنیم و آن کشتارهایی که رخ می‌دهد نتیجه سیاست نادرستی است که توسط قدرت‌های بیگانه و به طور ویژه غرب طی 10 سال گذشته در این کشورها در جریان بوده است.
ما حتی در خصوص شیوه‌های عمل و همچنین اهداف ائتلافی که علیه داعش شکل گرفته و خود ائتلاف که ائتلافی بین‌المللی نامیده می‌شود و همچنین شیوه‌های عمل و اهداف این امور تردید داریم.
ایران و روسیه در این مورد دیدگاه‌های مشترکی دارند. ایران و روسیه معتقدند تقسیم تروریسم به خوب و بد برای منطقه و جهان عواقب فوق‌العاده ناگواری دارد. طی سه سال گذشته حمایت گسترده‌ای از تروریست‌ها و گروه‌های غیرقانونی صورت گرفت، آنها تجهیز و مسلح شدند، حالا وقتی از داخل این گروه‌ها ساختارهایی چون داعش خارج شدند تعجب‌آور است که برخی کشورهای غربی و اعضای ناتو می‌گویند باید از تروریست‌های خوب حمایت کرد و آنها را تعلیم داد و اپوزیسیون خوب باید تعلیم دیده شود. این امر هدف این عملیات را زیر سؤال می‌برد. لذا ما امیدواریم دیدگاه‌های غرب و ناتو در این مورد واقع بینانه‌تر باشد.
آنچه در مورد شرق اروپا رخ می‌دهد، این امر البته در میزان زیادی نتیجه دخالت‌های دیگر کشورها است. اینها اهدافی است که ناتو حین توسعه‌طلبی خود پیگیری می‌کند. ما امیدواریم در مورد تمام این امور شاهد رویکرد واقع بینانه‌تر باشیم.
► امروز از تضاد بین شیعه و سنی در جهان اسلام خیلی صحبت می‌شود و همچنین عربستان سعودی و ایران به ظاهر بر سر رهبری در جهان اسلام رقابت می‌کنند. دیدگاه شما در مورد این نظریه‌ها چیست؟
شما می‌دانید که مسیحیان و مسلمانان طی قرن‌ها در کشورهای مختلف همراه هم زندگی کرده و مسلمانان اعم از شیعه و سنی طی قرن‌ها همزیستی داشته‌اند، ممکن است در طول تاریخ حادثه‌ای هم رخ داده باشد، ولی این حوادث و موارد تضاد و تشنج خیلی نادر و ناچیز بوده است. به همین دلیل روشن است که بحث‌هایی که بین مسلمانان بروز می‌کند، بحث دعوای بین مسلمان و غیر و مسلمان و اختلاف بین سنی‌ها و شیعیان به طور ساختگی ایجاد شده است. مقاصد و طرح‌هایی است که از خارج تزریق، حمایت و دنبال می‌شود. مگر شیعیان و سنی‌ها به تازگی در عراق زندگی با یکدیگر را شروع کردند؟
شیعیان و سنی‌ها طی قرن‌ها آنجا بودند. پس چرا آن وقت تضادی بین آنها نبود؟ چرا بین آنها درگیری نبود و آنها خون یکدیگر را نمی‌ریختند؟ طبیعی است که آنچه در جریان است بیشتر ماهیت سیاسی، اقتصادی و نظامی دارد. لذا دلایل را باید خارج از این کشور و خارج از منطقه جستجو کرد.
اگر به روسیه، یا به ایران نگاه کنید، آنجا مسلمانان، مسیحیان، شیعیان، سنی‌ها همراه هم زندگی می‌کنند. سنی‌ها و سایر اقلیت‌های دینی در ایران زندگی می‌کنند و هرگز تشنجی و در جامعه درگیری در هیچ بخش از جامعه در این زمینه نبوده است. به همین دلیل بی‌ثباتی کنونی نتیجه اجرای پروژه‌ای است که کارگردانی می‌شود. سیاست طی سال‌های گذشته خیلی ناپاکتر شده و امید بسیار داریم در آینده شاهد سیاست پاکتری باشیم. رقابت سیاسی و رقابت منافع در منطقه و جهان موجود است و این امری طبیعی می‌باشد ولی ما امیدواریم شاهد رقابت و سیاست پاکتری در آینده باشیم.
در مورد ایران و عربستان سعودی مایلم بگویم ایران و عربستان سعودی هر دو کشورهای بزرگ اسلامی هستند و ما معتقدیم همکاری ایران و عربستان سعودی برای جهان اسلام مفید بوده و همچنین باعث تقویت ثبات منطقه می‌شود. این همکاری و تعامل می‌تواند فواید بسیاری برای منطقه و جهان اسلام داشته باشد. البته در سال‌های اخیر شاهد نوعی تنش‌های محدود بین دو کشور بودیم که ایران مبتکر این تنش‌ها نبوده، زیرا موضع ثابت ایران برقراری روابط دوستانه با عربستان سعودی به عنوان کشور مسلمان می‌باشد و اینکه از این همکاری و تفاهم در راه ثبات و امنیت منطقه استفاده بشود.
در مورد گفت‌وگوی مذهبی بین ایران و روسیه، می‌توان گفت دو کشور به سه دلیل، روابط مذهبی خوبی دارند. دلیل اول وجود اعتماد بین دو کشور و در روابط دو کشور می‌باشد. دو کشور در تفاهم روابط خود را پیش می‌برند، در مورد اوضاع روابط دو کشور هیچ نگرانی موجود نیست. علت دوم این است که مذهب و دین و نهادهای مختلف دینی در کشورهای ما نقش مهمی ایفا می‌کنند. کلیسای ارتدوکس و نهادهای اسلامی در روسیه با نهادهای مشابه در ایران ارتباط و همکاری دارند. ما قریب به 15 دور گفتوگو بین ایران و کلیسای ارتدوکس روسیه ترتیب داده‌ایم و بین ایران و مسلمانان روسیه هم روابط خوبی وجود دارد.
علت سوم، به نظر برخی تحلیل‌گران، این است که روحیات افراد متدین در ایران و روسیه به هم شباهت بسیار دارد. یعنی فرهنگ ارتدوکس به فرهنگ شیعه، به فرهنگ ایرانی شباهت بسیار دارد. این هم باعث نزدیکی ملت‌های ما می‌شود: فرهنگ ارتدوکس روسیه و فرهنگ شیعه ایرانی دو ملت ما را نزدیک می‌کنند.
►موضع تهران برای نیل به توافق نهایی در مذاکرات هسته‌ای با گروه ۱+۵ تا چه حد قطعی است؟
اگر ما به سخنان رهبر معظم انقلاب که اخیراً قبل بیان شد توجه کنیم، ایشان فرمودند که ایران خواهان ادامه مذاکره است. به اعتقاد ایران می‌توان در چارچوب توافقات مشترک این پرونده را به پایان رساند. قابل درک می‌باشد که ایران خواهان نیل به توافق مناسب است، توافقی که در آن حقوق ایران رعایت می‌شود. آقای ظریف وزیر امور خارجه ایران هم به صراحت و وضوح گفت ایران آماده نیل به توافق است. البته طبیعی است که خواهان لغو همه تحریم‌ها است و چنانچه رهبر معظم انقلاب ما عنوان کردند ایران آماده امضای موافقتنامه‌ای یک مرحله‌ای است و آماده امضای موافقتنامه‌ای نیست که به اشکال مختلف تعبیر شده است.
ایران معتقد است موضع آن خیلی شفاف می‌باشد. ایران معتقد است طی یکی دو سال گذشته همه قدمهای لازم را برداشته و اینک نوبت کشورهای غربی است. آنها باید نظر خود را تغییر ندهند و به آنچه در دورهای قبلی مذاکره گفته شده بود پایبند باشند. ضمناً آقای ظریف وزیر امور خارجه ما گفت ایران معتقد است اگر توافقی حاصل نشود این امر به معنی آخر زمان نخواهد بود.
► اخیراً در روسیه گفته شد در مورد اجرای معامله پایاپای نفت در ازای کالا بین ایران و روسیه در رابطه با سقوط قیمت نفت مشکلی بروز کرده، آیا می‌توانید اوضاع مربوط به این مسئله را توضیح دهید؟ مسئله از سر گرفتن اجرای قرارداد مربوط به سامانه ضدهوایی اس300 چطور حل می‌شود؟ آیا تا دیدار وزیر دفاع ایران از مسکو در آوریل در این مورد پیشرفتی خواهد شد؟
در سال 2014 قدمهای مختلفی در توسعه روابط تجاری - اقتصادی دو کشور ما برداشته شد. من می‌توانم آنها را برشمارم. تفاهمنامه بزرگی در مورد همکاری تجاری - اقتصادی امضا شد و حوزه‌های مختلفی و از جمله حوزه‌های انرژی را شامل می‌شود.
به دنبال آن جلسه کمیسیون بین دولتی ایران و روسیه در تهران برگزار شد. وزیر انرژی روسیه و همچنین وزیر نفت ایران حضور داشتند و آنها پروژه‌های مختلفی به ارزش 70 میلیارد دلار تعیین کردند که این پروژه‌ها در آینده می‌توانند اجرا شوند.
علاوه بر این در بخش انرژی اتمی سه سند امضا شد، موافقتنامه همکاری در حوزه انرژی اتمی که پیرو موافقتنامه 20 سال قبل بود. قرارداد ساخت فازهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر که این عملیات در سال 2015 آغاز می‌شود و سند سوم تفاهمنامه همکاری در تولید سوخت در ایران.
علاوه بر این، مجوز تولیدات آبزیان و فرآورده‌های دریایی از ایران به روسیه صادر شد. در حال حاضر مجوز صادرات فرآورده‌های گوشتی و لبنیات از ایران به روسیه در حال صدور است. سازمان نظارت بر محصولات دامپزشکی روسیه به ما اعلام کرده که در ماه مارس این مجوز صادر می‌شود.
گام های خوبی در زمینه همکاری‌های بانکی برداشته شده تا حواله پول بین دو کشور تسهیل شود. بانک مرکزی دو کشور در حال حاضر در مورد باز کردن حساب روبلی و ریالی مذاکره می‌کنند. ایران در حال مذاکره با اتحادیه اقتصادی اورآسیا و اتحاد گمرکی اورآسیا می‌باشد تا تعرفه‌های گمرکی را کاهش دهد.
در مجموع قدم‌هایی که گفتم و قدمهای دیگری در سال 2014 برداشته شد و بسیاری از آنها در سال 2015 تحقق خواهد یافت. امیدواریم این توافقات باعث شود حجم مبادلات بین کشورهای ما رشد کند. از سال 2011 تا 2014 حجم بازرگانی دو کشور 30 درصد کاهش یافته است. امیدواریم امسال روند معکوس آغاز و حجم بازرگانی بین کشورهای ما رشد کند. رؤسای کمیسیون بین دولت‌های ما معتقدند اگر این توافقات در سال 2015 اجرا شود حجم بازرگانی می‌تواند نزدیک به 20 میلیارد دلار برسد.
هر چند مشکلاتی بروز کرد. تحریم‌های روسیه، پایین رفتن قیمت حامل‌های انرژی و نوسان نرخ روبل مشکلاتی بود که سر راه همکاری ما بروز کرد. ولی اینها مشکلاتی گذرا هستند، آنها در حال رفع شدن بوده و در آینده رفع می‌شوند.
► در 6 ماه گذشته حجم صادرات این فرآورده‌ها به روسیه چطور تغییر یافته و در وهله اول به کدام گروه از کالاها توجه شده بود. شما از لبنیات و فرآورده‌های دریایی سخن گفتید، ولی کدام محصولات به مغازه‌ها رسیده و کدام اجناس در آینده نزدیک به مغازه‌ها می‌رسد؟
در واقع این کار تازه، در نیمه دوم سال 2014، شروع شده است. منظورم فعالیت مربوط به صادرات فرآورده‌های خوراکی ایرانی به روسیه می‌باشد. هنوز آمار رسمی سال 2014 منتشر نشده است. سال ایرانی هم 20 مارس به پایان می‌رسد و ما می‌توانیم در ماه آوریل آمار مربوطه را ارائه دهیم. در هر حال امر قطعی این است که صادرات میوه، تره بار و خشکبار ایرانی که در گذشته وجود داشت در حال تقویت و رشد می‌باشد. می‌دانید که محصولات ایرانی در روسیه مشتری بسیاری دارد، زیرا آنچه از آمریکای لاتین یا آفریقا وارد می‌شود (اساساً میوه و سبزیجات) فقط ظاهر زیبا دارند، ولی طعم و بوی طبیعی ندارند. از طرف دیگر فرآورده‌های ایرانی تازه و طبیعی هستند.
به ما از مسکو و دیگر مناطق روسیه خیلی مراجعه می‌شود. در حال حاضر نمایشگاه فرآورده‌های خوراکی ایران در مسکو در جریان است. شرکت‌های متعدد ایرانی در آن شرکت می‌کنند. شرکت‌های روس برای مذاکره با شرکت‌های ایرانی درخواست‌های بسیاری مطرح کردند و طرف روس و کمپانی‌های روسی علاقه‌مند گسترش صادرات از ایران هستند.
برای اولین بار به ایران اجازه صادرات فرآورده‌های دریایی به روسیه داده شد. 19 شرکت ایرانی این مجوز را دریافت کردند. مطلع هستید که صادرات ماهی و میگو از ایران شروع شده البته هنوز اطلاعات دقیقی در مورد حجم آن در دست نیست.
امیدواریم در ماه مارس هم دو واقعیت خوب رخ دهد: ممکن است اواخر فوریه و اوایل مارس به شرکت‌های مختلف ایرانی اجازه صادرات فرآورده‌های گوشتی و لبنیات به روسیه داده شود. فعلاً این مجوز صادر نشده و ما امیدواریم این مجوز داده شود. ما امیدواریم مسئله تعرفه‌های مربوط به اتحاد گمرکی هم روشن شود. امیدواریم این هم رخ دهد که خواهد داد و در مجموع در سال 2015 شاهد فعالیت بسیاری در جهت ایرانی در روسیه خواهیم بود.
► روابط ایران با مصر را چطور می‌توانید توصیف کنید؟ در این رابطه نظر شما در مورد دیدار رئیس جمهور پوتین از مصر چیست؟
ما معتقدیم همکاری منطقه‌ای و تعامل منطقه‌ای ابزار خوبی برای حل مسائل است. به همین دلیل دیدار آقای پوتین از مصر بلاتردید بر روابط این دو کشور و همچنین بر برقراری ثبات و تقویت مبارزه با پدیده شوم تروریسم اثر مثبت خواهد گذاشت.
معاون وزیر امور خارجه ایران در مراسم تحلیف آقای السیسی و همچنین اجلاس سران آفریقا در اتیوپی حضور داشت. ما امیدواریم همکاری کشورهای منطقه توسعه یابد و طبیعتاً گفت‌وگوی ایران و مصر بلاتردید می‌تواند به حل و فصل مسائل موجود در جهان اسلام کمک و بر این امور اثر گذارد. و در مجموع این باور است اشتراک مساعی برای مبارزه با افراط‌گرایی و تروریسم ضرورت دارد.
► ارزیابی شما از چشم‌اندازهای احتمالی تحویل تسلیحات آمریکایی به اوکراین چگونه است؟ در مورد تحویل سامانه ضدهوایی اس300 به ایران می‌توانید جزئیات بیشتری را بیان کنید؟
امیدواریم آنچه در خصوص اوکراین در جریان است از راه گفتوگو و تفاهم حل شود. راهی که به تشدید درگیری منجر می‌شود و این نوع رویکردها برای کسی فایده‌ای ندارد و ما امیدواریم مسئله اوکراین از راه گفتوگو حل شود. این تنها راه‌حل است. امیدواریم طی روندی که در جریان است و در ملاقاتی که در مینسک برگزار می‌شود راه منا‌سبی برای حل مسئله اوکراین پیدا و آرامش در این منطقه برقرار شود.
در مورد سامانه ضدهوایی اس300 این سؤال خیلی تکرار می‌شود. من می‌خواهم امیدوار باشم دوستان روس ما در سال 2015 این تجهیزات دفاعی را به ایران تحویل دهند تا در سال 2016 دوباره از من در این مورد سؤال نشود.
► به نظر شما مدل توسعه‌ای مدنظر ایران از لحظه انقلاب اسلامی تاکنون چه مراحلی را پشت سر گذاشته است؟
مدل جمهوری اسلامی ایران مدل جدیدی است. این مدل به اشکال مختلف از تجربه دیگران استفاده می‌کند، ولی نظام مستقل خود را دارد. از برخی لحاظ بین دیگر مدل‌ها است. برای مثال نظریه‌های سیاسی دموکراتیک و مذهبی موجود است. دشوار است بگوییم جمهوری اسلامی ایران نظامی دموکراتیک است یا مذهبی؛ زیرا عنوانش نشان می‌دهد که هم حکومت مذهبی است و هم دموکراتیک.
مدل اقتصادی ایران هم بر بخش‌های خصوصی، تعاونی و دولتی اتکا دارد. بلاتردید این سیستم منحصر به فردی هست. 12 فروردین 1358 یا اول آوریل 1979 در ایران همه پرسی شد و 98 درصد جمعیت ایران در آن شرکت و به نفع تأسیس جمهوری اسلامی رأی دادند. قبل از آن سؤال می‌شد نظام آینده کشور چطور باید نامیده شود؟ جمهوری دموکراتیک یا جمهوری اسلامی؟ بحث‌های بسیاری شد. ولی عنوان جمهوری اسلامی پیشنهاد امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی بود و این پیشنهاد مطرح شد و 98 درصد به نفع آن رأی دادند. حکومت ایران از نقطه نظر نظام سیاسی و قانون اساسی مدل خاص و ویژه‌ای است.
► پیش‌بینی شما پس از ملاقات مسکو بین اپوزیسیون و دولت سوریه چیست و آیا امکان همکاری با روسیه در این مورد به منظور رسیدن به حل مسئله هست و نظر شما در مورد نقش مصر در این رابطه چگونه است؟
ایران و روسیه در مورد همکاری در سوریه تجربه خیلی خوب و مفیدی دارند. دو کشور در مورد مسئله سوریه به طور منظم مشورت می‌کنند. این تجربه در مورد عراق و همکاری دو کشور در مورد عراق هم می‌تواند مفید باشد. به این ترتیب ایران و روسیه طی سال‌های گذشته تجربه خوبی داشتند و این امر باعث می‌شود این تجربه گوارای سال‌های 90 بین کشورهای ما در مناطق مختلف جهان در آسیای مرکزی و قفقاز، در مورد افغانستان و دیگر امور به کار گرفته شود.
آنچه در مسکو رخ داد، گفت‌وگوی دولت و اپوزیسیون، خود آغاز این روند نقطه مثبتی است. ولی برای اینکه گفت‌وگوی مذکور بتواند بر وقایع اثر مثبت بگذارد، برای اینکه بتواند بر اوضاع در کشور اثر گذارد، ضرورت دارد این گفتوگو و گروه شرکت کننده در این گفتوگو گسترش داده شود. در هر حال موضع ایران در مورد گفت‌وگوی جاری و آنچه که رخ داد مثبت است. ایران معتقد است این گفتوگو می‌تواند بر وقایع سوریه اثر مثبت گذارد.
► مذاکرات اسرائیل و فلسطین عملاً به بن‌بست رسیده است. این مذاکرات مدت طولانی ادامه داشت و نتیجه‌ای نداد. می‌توانید نظر خود را بیان کنید؟ به چه شکلی می‌شود این مسئله را حل کرد؟
در مورد گفت‌وگوی فلسطین، همه دیدند که پس از سال‌های طولانی نتیجه‌ای حاصل نشد. حقوق فلسطینیان شناخته نمی‌شود، البته این ایدئولوژی حقوق فلسطینیان را به‌رسمیت نمی‌شناسد. ما شاهد تجاوزهای مختلف علیه ملت مستضعف فلسطین و غزه بودیم. اگر می‌خواهند شکل دیگری پیدا کنند پس باید حقوق اولیه ملت فلسطین را قبول کنند.
► جوش و خروش زیادی در مباحث نظامی و امنیتی در دنیا و به ویژه در منطقه خاورمیانه به وجود آمده است و آذربایجان هم از اسرائیل سلاح خریداری کرده است دلیل اصلی این اتفاقات چیست؟
ایران برای امنیت کشورهای منطقه و کشورهای خزر اولویت قائل است. طی سال‌های گذشته اجلاس سران خزر در باکو و اجلاس آستاراخان (در سال 2014) برگزار شد. در اجلاس باکو در سال 2012 موافقتنامه همکاری امنیتی امضا شد که مقرر می‌دارد کشورهای ساحلی امنیت منطقه را با مساعی مشترک خود و در چارچوب همکاری منطقه‌ای تأمین می‌کنند. امیدواریم کشورهای منطقه ما به تأمین امنیت از راه اتکا بر نیروهای محلی و ملی و امکانات منطقه‌ای و همکاری منطقه‌ای توجه کنند.
خوشبختانه روابط با جمهوری آذربایجان طی سال گذشته رو به توسعه بود. سوء تفاهم‌هایی که بود رفع شد و این روابط و همچنین روابط با روسیه توسعه می‌یابد. این روابط چندجانبه و سه‌جانبه می‌تواند در تأمین امنیت منطقه‌ای مفید واقع شود.
مایلم چند نکته را در مورد روابط دوجانبه ایران و روسیه بیان کنم:
از سال 2014 مدت طولانی سپری نشده است. باید به این اشاره کنم که ایران و روسیه نه تنها در بخش اقتصادی بلکه در حوزه سیاسی و همچنین در حوزه اجتماعی، فرهنگی و مذهبی تعامل خوبی داشتند. تعداد و سطح ملاقات‌های ما به سطح بی‌نظیری رسیده است. از سپتامبر 2013 تا سپتامبر 2014 رؤسای جمهور ما 4 بار ملاقات داشتند. اولین ملاقات رؤسای جمهور در بیشکک و ملاقات آخر در آستاراخان برگزار شد. رؤسای جمهور دو کشور همچنین مکالمه‌های تلفنی بسیار داشته و همچنین نماینده و نامه مبادله کرده بودند.سرگئی ناریشکین سخنگوی دومای دولتی به ایران سفر کرده بود. آقای شویگو اوایل سال 2015 به ایران سفر کرد. نیکلای پاتروشف در سال 2014 به ایران سفر کرد. آقای دکتر ظریف 4 بار در سال 2014 به روسیه سفر کرد. قبل از او، سرگئی لاوروف در آخر سال 2013 به ایران سفر کرد. وزرای ما ملاقات‌های مکرری در مناطق مختلف داشتند. آخرین ملاقات دو وزیر در مونیخ برگزار شد. آقای آندری فورسنکو مشاور امور فن‌آوری‌های رئیس‌جمهور روسیه به ایران سفر کرد. به دنبال او معاون امور فناوری‌های رئیس‌جمهور ایران به روسیه سفر کرد. در نتیجه این سفرها کمیته علوم و تکنولوژی دو کشور تأسیس شد و سطح آن حتی از کمیسیون بین دولتین بالاتر است. آقای روگوزین از طرف روسیه و آقای ستاری از طرف ایران رؤسای این کمیته هستند.
آقای صالحی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاونین او به روسیه سفر کردند. آخرین دیدار مهم دیدار آقای ولایتی نماینده رهبر روحانی ایران و همچنین نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران بود. او اخیراً از روسیه دیدار و با آقای پوتین گفت‌وگوی طولانی داشت. وزیر کشاورزی و وزیر کشور ایران به روسیه سفر کردند. طی دیدار وزیر کشور ایران موافقتنامه همکاری ایران و روسیه در مبارزه با مواد مخدر در حوزه دریای خزر امضا شد. ایران به گروه چهارگانه ضد مواد مخدر پیوست و این انجمن پنج گانه شد.
از روابط دوجانبه در بخش اقتصادی یاد شد و ضمناً در بخش مذهبی هم همکاری خوبی در جریان بود. در بخش فرهنگی و دیپلماسی مردمی قدمهای بسیاری برداشته شد، فکر می‌کنم در سال 2015 قدمهای بیشتری در جهت دیپلماسی مردمی و در بخش فرهنگی برمی‌داریم. کنسرواتوار چایکوفسکی برنامه‌های بسیاری در مورد معرفی فرهنگ و موسیقی ایرانی طراحی کرده است. ما با کنسرواتوار برنامه را هماهنگ کردیم تا تور موسیقی ایرانی در شهرهای روسیه برگزار شود. در بخش فرهنگی موزه آرمیتاژ در سال 2015 سالن فرهنگ معاصر ایران را افتتاح می‌کند. در سال 2015 ما قدمهای خیلی مهمی در بخش فرهنگی، دیپلماسی مردمی و ارتباط‌های مردمی برمی‌داریم.
در مورد مسئله اتمی ایران و روسیه هم در بخش دوجانبه و هم در چارچوب کشورهای گروه ۱+۵ همکاری خیلی خوبی دارند. ایران برای نقش روسیه اهمیت فراوان قایل است. ایران نقش روسیه طی سال‌های گذشته را مثبت تلقی می‌کند. به نظر ایران نقش روسیه در حال حاضر خیلی بانفوذ است. تفاهمی که بین ایران و روسیه در مورد انرژی اتمی مسالمت‌آمیز و همچنین تولید سوخت موجود است می‌تواند به ثمر دادن مذاکرات منجر شود.