اولین دوره رقابت های ورزشی کشورهای اروپایی به میزبانی باکو روز جمعه در حالی برگزار شد که دیده بان حقوق بشر حجم فشارهای سیاسی صورت گرفته را در دوران پس از استقلال این عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی بی سابقه ارزیابی کرده است.
آران نیوز- باکو میزبان اولین دوره بازی های کشورهای اروپایی است و قرار است در این رقابت ها، 6000 ورزشکار از 49 کشور در 20 رشته ورزشی با یکدیگر رقابت کنند. مدیریت این بازی ها به عهده کمیته المپیک اروپا بوده و ریاست کمیته ملی المپیک جمهوری آذربایجان را رئیس جمهور این کشور الهام علی اف در اختیار دارد.
این بازی ها همچنین مقدمه ای برای بازی های ریو دو ژانیرو در برزیل محسوب می شود که قرار است در سال 2016 برگزار شود. از همین رو، هدف ورزشی این رویداد، جدی و مهم است. اما انتقاداتی که به خاطر برگزاری همین بازیها در جمهوری آذربایجان صورت می گیرد نیز جدی و در خور توجه است. چون نام این کشور همواره در زمره کشورهایی قرار می گیرد که با استبداد اداره می شود و در زمره فاسد ترین کشورهای جهان است.
برای کشور نفت و گاز خیز جمهوری آذربایجان، برگزاری صرف این رویداد ورزشی هدف نیست. هدف این است که با برگزاری این بازی ها، نام جمهوری آذربایجان بیشتر از همیشه بر روی نقشه جهان خودنمایی کند.
الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، میزبانی بازی های اروپا را در اولویت برنامه های خود قرار داده بود. وی که کشور را با مشت آهنین اداره می کند برای تبلیغ این بازی ها و کشورش، مشعل بازی المپیک را در دست گرفت و در خیابان های باکو شروع به دویدن کرد.
به نظر می رسد جمهوری آذربایجان نیز مانند کشور قطر دیپلماسی ورزشی را برای پیشبرد اهداف و سیاست ها در پیش گرفته است.
سلیمان زغیدور، تحلیلگر مسائل بین المللی در تحلیل اینکه چرا این گونه بازی ها که نخستین دوره آن هم است باید در کشوری مانند جمهوری آذربایجان برگزار شود که در کنار ایران و در شرق ترکیه قرار دارد، می گوید: موضوع فقط این نیست. واقعیت این است که جمهوری آذربایجان غنی از ذخایر نفتی و گازی است و شرکت بریتیش پترولیوم که حامی مالی برگزاری این بازیهاست سرمایه گذارهای کلانی در این کشور انجام داده است. هدف کلی تر این است که گاز این منطقه و آسیای میانه از طریق خاک جمهوری آذربایجان و نه خاک ایران و روسیه به اروپا انتقال داده شود .
وی همچنین در تحلیل ترکیب قومی و مذهبی جمهوری آذربایجان نیز گفت: این کشور از نظر قومی، بسیار نزدیک به ترکیه است. از نظر مذهبی، نیز مردم جمهوری آذربایجان شیعه مذهب اما کاملا لاییک هستند و از این نظر بسیار نزدیک به آمریکا و اسرائیل و اروپایی هاست.
کوتاه سخن آنکه، هدف کلی اروپایی ها از برگزاری بازی های خود در باکو این است که از جمهوری آذربایجان با عنوان دالانی برای دسترسی به کشورهای آسیای میانه و استفاده از منابع نفتی و گازی آنها با دور زدن ایران و روسیه، استفاده کنند. به همین علت، رژیم حاکم بر جمهوری آذربایجان با پی بردن به نیاز کشورهای اروپایی به نقش راهبردی این کشور، از این برگ، بیشترین استفاده را کرده است .
مقامات باکو تاکنون چندین منتقد حکومت را بازداشت کرده و مانع از ورود تعدادی از خبرنگاران رسانه های مهم اروپایی به این کشور برای پوشش رقابت ها شده اند. آنها همچنین از انتشار گزارش عفو بین الملل در باکو جلوگیری کرده اند.
به گفته راشل دنبر، معاون بخش اروپا و آمریکای مرکزی دیده بان حقوق بشر، بازی های اروپایی تبدیل به واقعه ای تاریخی شده است، منتها به دلیلی نادرست، یعنی سرکوب دولت. کمیته المپیک اروپا کماکان این فرصت را دارد که مانع از خدشه دار شدن حیثیت این بازی ها به خاطر اقدامات نادرست دولت جمهوری آذربایجان شود، اما فرصت این کار رو به پایان است.
در هفته های اخیر مقامات آذربایجانی از صدور مجوز و ویزا برای حضور سه روزنامه نگار رسانه های اروپایی نیز خودداری کرده اند. گزارشگری که با یکی از کانال های تلویزیونی مطرح اروپا کار می کند گفت که علی رغم انجام تمام مراحل اداری لازم، هنوز موفق به دریافت مجوز نشده است.
رژی ژنت، خبرنگار بخش بین الملل رادیو فرانسه که از سال 2002 اخبار جمهوری آذربایجان را برای این خبرگزاری مخابره می کند نیز موفق به کسب این مجوز نشده است. این اتفاق برای خبرنگار یکی دیگر از رسانه های مطرح اروپایی نیز افتاده است.
خانم اما هیوز، فعال سیاسی عضو اتحادیه احزاب اروپایی چپگرای «پلتفرم» نیز که مجوز تهیه گزارش از این رقابت ها را برای نشریه Red Pepper دریافت کرده بود توسط پلیس فرودگاه باکو دیپورت شد. هیوز خواستار آزاد شدن منتقدان زندانی شده توسط مقامات باکو بوده است. او کتابی انتقادی در مورد دولت جمهوری آذربایجان نوشته است که قرار بود دیروز منتشر شود.
به گفته دنبر، آزادی رسانه ها اصل اساسی بازی های المپیک است. ندادن ویزا به خبرنگاران یعنی جمهوری آذربایجان و رئیس جمهور علی اف یکی از اصلی ترین شروط میزبانی رقابت ها را نادیده گرفته اند. کمیته المپیک اروپا و کمیته بین المللی المپیک باید خواستار توضیح کامل برگزارکنندگان و لغو این قبیل اقدامات شوند.
گروه عفو بین الملل در گزارش دو روز پیش خود گفت که دولت جمهوری آذربایجان در آخرین لحظه خواستار به تعویق افتادن سفر اعضای این گروه به باکو شده است. گروه دیده بان حقوق بشر در روزهای پنجم و نهم ژوئن دو نامه به مقامات کمیته المپیک اروپا نوشت و از آنها خواستار مطرح کردن این مشکل با مقامات جمهوری آذربایجان شد، اما تاکنون پاسخ مشخصی دریافت نکرده است. معلوم نیست که آیا کمیته المپیک اروپا اقدامی برای حل مسئله مجوز گزارش ها برداشته است یا خیر. دیده بان حقوق بشر بارها از کمیته المپیک اروپا خواسته است که از قدرت قابل توجه اش برای متقاعد کردن مقامات باکو به آزاد کردن روزنامه نگاران، مدافعان حقوق بشر و منتقدان زندانی استفاده کند. مشخص نیست که آیا کمیته المپیک اروپا تاکنون اقدامی در این راستا انجام داده است یا خیر. مقامات این کمیته به رسانه ها گفته اند که این سازمان نمی تواند تعهدات سیاسی بدهد یا به دولت های مستقل امر و نهی کند. این در حالی است که در اساسنامه المپیک، آزادی رسانه یک شرط اساسی است و ورزش به عنوان راهی برای حفظ «کرامت انسانی» و «رشد متوازن انسان» ذکر شده است.
به گفته دیده بان حقوق بشر، دولت جمهوری آذربایجان اقدامات دیگری نیز برای جلوگیری از کندوکاو بیشتر در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور انجام داده است. یک هفته پیش، وزیر خارجه این کشور نامه ای به سازمان امنیت و همکاری اروپا فرستاد تا اطلاع بدهد که همکاری با هماهنگ کننده برنامه های این سازمان در باکو قطع خواهد شد و دیگر نیازی به ادامه فعالیت او نیست. سازمان امنیت و همکاری اروپا بیش از یک دهه است که در جمهوری آذربایجان فعالیت دارد و هماهنگ کننده امور این سازمان در این کشور، برنامه های مبارزه با تروریسم و قاچاق انسان و همچنین برنامه های ترویج حکمرانی خوب، برابری جنسیتی و عدم تبعیض را پی می گیرد.
حدود دو هفته پیش، پلیس مرزی جمهوری آذربایجان مانع از ورود پژوهشگر ارشد سازمان دیده بان حقوق بشر به این کشور شد و او را بدون هیچ توضیحی دیپورت کرد. این اولین بار بود که حکومت مانع از ورود یکی از اعضای این سازمان می شد. در ماه مه، وزارت خارجه جمهوری آذربایجان بدون هیچ توضیحی از صدور ویزا برای یکی دیگر از اعضای این سازمان خودداری کرد. او توسط بانک توسعه آسیایی برای حضور در همایش سالانه این بانک در باکو دعوت شده بود.
به گفته این دیده بان حقوق بشر، اقدامات بی سابقه دولت آذربایجان از زمان فروپاشی شوروی و استقلال این کشور در نوع خود بی سابقه بوده اند. در سال های اخیر، چرخه دستگیری و آزادی برای منتقدان حکومت باکو بارها تکرار شده است. در سال 2014، مقامات این کشور حداقل 35 روزنامه نگار، فعال حقوق بشر و فعال سیاسی را بر اساس اتهامات بی پایه بازداشت کرده اند. این دستگیری ها باعث فرار دیگر منتقدان از کشور، یا مخفی شدن آنها شده است. همچنین، حساب بانکی ده ها گروه مستقل مسدود شده است، برخی مجبور به تعطیل کردن فعالیت های خود شده اند، و دریافت کمک خارجی برای گروه های حقوق بشری تقریباً ناممکن است.
راشل دنبر، معاون بخش اروپا و آمریکای مرکزی دیده بان حقوق بشر همچنین اظهار داشت، کمیته المپیک اروپا نه تنها از تعهد خودش در اجرای اساسنامه المپیک سر باز زده است، بلکه فرصتی بی نظیر برای فشار بر حکومت باکو برای تغییر رویه را از دست داده است. از آن مهم تر، کمیته المپیک اروپا باعث سرخوردگی روزنامه نگاران و فعالانی شده است که اکنون پشت میله های زندان هستند و چشم امید به این کمیته داشتند تا ارزش های المپیک را احیا کند.
برگزاری تجمعات اعتراض آمیز از سوی تشکیلات آزادسازی قره باغ
در این تجمع پرچم ارمنستان به آتش کشیده شد و از معترضان خواستند تا پرچم ارمنستان را به آتش بکشند.
معترضین بر این باورند که برافراشته شدن پرچم ارمنستان نوعی توهین به تمام آذربایجان و روح کشته شدگان جنگ قره باغ بوده و به همین دلیل پرچم ارمنستان باید پایین کشیده شود.
در این تجمع همچنین تاکید شد که هیچ قانون بین المللی نمی تواند پایه و اساس برای حضور ارامنه در باکو باشد. افرادی که از ارمنستان به باکو آمده اند، ورزشکار نبوده و تعدادی تروریست و اشغالگر هستند.
معترضین با برداشتن دست نوشته هایی چون:"ارمنی ها! شما ورزشکار نیستید! شما اشغالگر و تروریست هستید! مرگ بر شما!"، پرچم این کشور را به آتش کشیدند.
اظهارات رییس کمیته بین المللی المپیک در خصوص نظام سیاسی آذربایجان
توماس باخ رییس کمیته بین المللی المپیک اعلام کرد انتخاب باکو به عنوان میزبان اولین دوره بازی های اروپایی «رای به نظام سیاسی» در این کشور نیست.
وی در گفتگو با نشریه آلمانی اشپیگل، پس از افتتاحیه بازی های اروپایی گفت: هنگامی که یک عضو به یک شهر نامزد میزبانی رای می دهد، این به معنای آن نیست که به طور همزمان با قوانین آن کشور موافق است.
وی که روز جمعه در مراسم افتتاحیه این رقابت ها در باکو شرکت کرده بود، تصریح کرد: کمیته بین المللی المپیک یک دولت جهانی نیست. مقامات جمهوری آذربایجان با سیل انتقادات سازمان های دفاع از حقوق بشر مواجه است. این سازمان ها رژیم الهام علی اف را به سوء استفاده از قدرت متهم می کنند که در آن روزنامه نگاران، مخالفان و مدافعان حقوق بشر معمولا زندانی می شود .
باخ تاکید کرد: کمیته بین المللی المپیک یک نهاد ورزشی است. ما نمی توانیم آن چیزی را که نسل دیپلمات ها و یک سری از قطعنامه های سازمان ملل متحد نتوانستند انجام دهند، تغییر بدهیم.
انتقاد فعالان حقوق بشر از برگزاری رویدادهای ورزشی در کشورهای فاقد دموکراسی
مدافعان حقوق بشر می گویند رویدادهای بزرگ ورزشی نباید در کشوری مانند جمهوری آذربایجان برگزار شود که حقوق بشر در آن به طور کلی پایمال می شود.
بسیاری از فعالان حقوق بشر از اینکه بازیهای اروپایی در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شده است انتقاد می کنند.
کریستین دوگوئن پژوهشگر اندیشکده سوگدیان در این باره می گوید دفاتر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در جمهوری آذربایجان بسته شده اند و از بسیاری دیگر از انجمن های فعال در حقوق بشر خواسته شده است که خاک این کشور را ترک کنند. آزادی مطبوعات هم که وضع بسیار اسف باری در این کشور دارد.
از این گذشته، این دوره از بازیهای اروپایی که در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شده است، زیاد اهمیت ندارد زیرا بسیاری ورزشکاران بزرگ در آن شرکت نکرده اند.
تعریف و تمجیدهای وزیر ورزش و جوانان از مراسم افتتاحیه بازی های اروپایی
وزیر ورزش و جوانان کشورمان که برای شرکت در افتتاحیه اولین دور بازیهای اروپایی «باکو 2015» به باکو سفر کرده است، در مصاحبه با خبرگزاری ترند گفت که برگزاری این دور از مسابقات ورزشی در باکو اهمیت زیادی دارد.
محمود گودرزی در مصاحبه با این خبرگزاری، با ابراز سپاس از دولت آذربایجان برای میزبانی این دور از مسابقات گفت که این رویداد ارزنده است که در سطح جهان باعث توسعه ورزش و خصوصا ورزش های همگانی می شود.
وی گفت: میزبانی مسابقات بسیار خوب، بسیار گسترده و منضبط برگزار شد، این اولین دور مسابقات اروپایی بود و به نظرم جای خالی این مسابقات از خیلی وقت پیش حس می شد و بایستی خیلی زودتر در اروپا یا کشورهای دیگر برگزار می شد. به هر حال دولت آذربایجان پیش قدم شد و این مسابقات را شروع کرد. برگزاری این مسابقات در باکو گام مثبتی بود که بازیهای اروپایی آغاز شود، مانند بازی های آسیایی که بیش از 40 سال است برگزار می شود، واقعا این نیاز بود و آنچه که من دیدم افتتاحیه بسیار بسیار مجلل، زیبا و فرهنگی بود.
رایزنی های سیاسی و غیر ورزشی تنی چند از میهمانان عالی رتبه بازی های اروپایی
وزیر ورزش و جوانان همچنین در حاشیه بازیهای اروپایی در باکو با همتای گرجستانی خود دیدار کرد.
وی که به نمایندگی از دولت در افتتاحیه نخستین دوره بازیهای اروپایی شرکت کرده است با "خچیا کاشویلی" همتای گرجستانی خود دیدار کرد.
در این دیدار وزرای ورزش و جوانان دو کشور بر گسترش مناسبات ورزشی و دیدارهای فرهنگی جوانان گرجی و ایرانی تاکید کردند.
گودرزی در این نشست دو جانبه گفت: برای ما گسترش ارتباطات فرهنگی و ورزشی در دو حوزه جوانان و ورزش با گرجستان فرصت است و امیدوارم بتوانیم سطح همکاری‌ها را بالاتر ببریم.
گودرزی جمعه شب گذشته نیز در ضیافت شام الهام علی اف رئیس‌جمهور آذربایجان شرکت کرد. قرار است وزیر ورزش و جوانان در مدت اقامت خود در باکو با وزرای ورزش و جوانان چند کشور نیر دیدار گفت وگو داشته باشد.
بگو مگوهای طنزآمیز پوتین و اردوغان در مراسم افتتاحیه بازی های اروپایی
رؤسای جمهور روسیه و ترکیه نیز پس از شرکت در مراسم افتتاح بازیهای اروپایی در باکو با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند .
اردوغان در دیدار با رئیس جمهور روسیه گفت: هیچ یک از سران کشورهای اروپایی در مراسم گشایش بازیهای اروپا شرکت نکرده اند. ولادیمیر پوتین هم در حالی که لبخند می‌زد، در سخنانی که از تلویزیون پخش شد گفت: ترکیه که نامزد عضویت در اتحادیه اروپاست، به نمایندگی از کل اتحادیه اروپا در این مراسم شرکت کرده است.
مسکو و آنکارا در مسأله سوریه اختلافات شدیدی دارند اما ترجیح می‌دهند روابط دو کشور و همکاری های گسترده خود را تحت تاثیر این مسأله مهم قرار ندهند.
دیدار پوتین و اردوغان نخستین دیدار دو طرف در ماههای اخیر به ویژه پس از بروز تنش در روابط دو کشور در ماه آوریل گذشته به دلیل سخنان پوتین در مورد قتل عام ارامنه بوده است که رئیس جمهوری روسیه آن را نسل کشی خواند و این مسأله خشم اردوغان را برانگیخت و رئیس جمهوری ترکیه در پاسخ از روسیه در مورد تحرکات در شرق اوکراین و الحاق منطقه کریمه توضیح خواست.
در این دیدار یوری اوشاکوف، دستیار امور بین المللی رئیس جمهوری روسیه، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه، آلکساندر نوواک وزیر انرژی، سرگئی کریینکو رئیس شرکت دولتی روس اتم و آلکسی میلر رئیس شرکت گازپروم نیز حضور داشتند.