آخـرین اخــبار، تحلیـل هـا و مقـالات در خصـوص منطـقه قفــقاز

به گزارش آران نیوز به نقل از آذر پیشرفت – سال گذشته فیلمِ اهتزاز پرچم آذربایجان در سمت شمالی پل خداآفرین توسط سربازان  آذربایجانی خبر ساز شد و اخیرا نیز رئیس جمهور این کشور اظهار کرد که ” پل خداآفرین ثروت ملی و نشانه استعداد مردم آذربایجان است و به این معماری زیبا افتخار می کنیم” و این درحالی است که این پل که قدمت آن به بسیار پیش از معاهده ترکمنچای و گلستان باز میگردد در مرز دو کشور همسایه ایران و آذربایجان قرار گرفته و قسمت عمده آن در خاک جمهوری اسلامی ایران است و این حقیقت خدشه ناپذیر است .

مختصری در خصوص پل مرزی خداآفرین استان آذربایجان شرقی

پل های خداآفرین به فاصله‌ی اندکی روی رودخانه‌ی ارس در نزدیکی سد خداآفرین ، بنا شده اند. پل اول  که طول آن ۱۶۰ متر است (اکنون ۱۲۰ متر از آن، متعلق به ایران و ۴۰ متر متعلق به جمهوری آذربایجان است) که بر اساس شاخصه‌های معماری منسوب به دوران ساسانی( آخرین دوران پادشاهی ایران باستان) بوده و گفته می شود دردوره‌ی سلجوقیان (قرن ششم هجری قمری ) بازسازی شده است و شباهت بسیاری به پل قیصر شوشتر (در استان خوزستان ) با قدمت دوره ساسانی دارد .

این پل از ۱۵ طاق جناقی و هلالی با ابعاد نامساوی و غیر مشابه تشکیل شده است. اتکای پایه‌ی طاق‌ها بر صخره‌های طبیعی بستر رودخانه‌ی ارس، علت عدم تساوی آنها است این پل در سال ۱۸۲۸ میلای و پس از انعقاد عهدنامه ترکمنچای از قسمت متصل به دو ساحل منفجر شد.

برخی منابع نیز یکی از صحابه پیامبر به نام ‘ بشیرابن عبدالله ‘ را نخستین سازنده این پل برای صدور اسلام به قفقاز می دانند که به سبک معماری ساسانی ( پس از سقوط ساسانیان) ساخته شده است و اهمیت ویژه ای در تبادل کالا و تجارت از دوران اسلامی تا دوران قاجاریه داشته اند .

پل دوم خداآفرین که حدود ۱۲۰ متر طول دارد، دارای ده طاق است و منسوب به دوره‌ی  پادشاهان صفوی در ایران بوده و مصالح ساختمانی آن سنگ‌تراشیده با ملاط گچ و آهک است.

 در هر دو سوی رود قراولخانه‏ هایی احداث شده بود . قراولخانه شمالی جایی بلندتر از رودخانه ساخته شده و اکنون در میان اهالی به قیزقالاسی معروف است وقراولخانه جنوبی نیز درست روبروی پل سنگی و به صورتی مستحکم بنا گردیده است.

ازاین پل ها که شاهد وقایع تاریخی تلخ و شیرین بسیاری میان ایران و سرزمین آن سوی ارس بوده اند به عنوان نماد دوستی و پیوند یاد می شوند و بر این اساس پل بزرگ به شماره ی ۱۸۵۸ ( به دوره ی قرون اولیه اسلامی ) و پل کوچک به شماره ی ۱۸۵۹ ( به دوره ی صفویه )، در پنجم اسفند سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده اند.

 اخیرا مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در بازدیدی که از پل های تاریخی خداآفرین آذربایجان شرقی داشت مرمت و حفاظت از پل های تاریخی خداآفرین را هدفی مشترک بین کشور ایران و جمهوری آذربایجان معرفی نمود و گفت : تقبل هزینه های مرمت، بازسازی و جابه جایی آثار در پیرامون سد خداآفرین بر عهده وزارت نیرو است که این اقدامات ناتمام مانده است.

علیرضا دشتی / کارشناس تاریخ آذربایجان